浏览全部资源
扫码关注微信
南开大学生命科学学院 天津 300071
[ "杨志谋, 男, 1978年出生.2001年大学本科毕业于南京大学高分子系; 2006年8月获香港科技大学化学系博士学位; 2006年8月至2007年3月在香港科技大学化学系从事博士后研究; 2007年3月至2008年12月在斯坦福大学微生物与病原体系从事博士后研究; 2009年3月起任南开大学教授, 博士生导师.2012年入选教育部\"新世纪\"优秀人才支持计划, 2012年入选国家自然科学基金委\"优秀青年基金\", 2015年入选中组部\"万人计划\"青年拔尖人才支持计划.主要从事多肽水凝胶的制备及其生物医疗应用的研究" ]
纸质出版日期:2018-1-20,
收稿日期:2017-7-25,
修回日期:2017-8-8,
扫 描 看 全 文
王友志, 高洁, 杨志谋. 短肽自组装水凝胶的温和制备方法及免疫佐剂应用[J]. 高分子学报, 2018,(1):9-20.
Wang You-zhi, Gao Jie, Yang Zhi-mou. Short Peptide-based Hydrogels: Mild Preparation Methods and Their Application as Vaccine Adjuvant[J]. Acta Polymerica Sinica, 2018,(1):9-20.
王友志, 高洁, 杨志谋. 短肽自组装水凝胶的温和制备方法及免疫佐剂应用[J]. 高分子学报, 2018,(1):9-20. DOI: 10.11777/j.issn1000-3304.2018.17199.
Wang You-zhi, Gao Jie, Yang Zhi-mou. Short Peptide-based Hydrogels: Mild Preparation Methods and Their Application as Vaccine Adjuvant[J]. Acta Polymerica Sinica, 2018,(1):9-20. DOI: 10.11777/j.issn1000-3304.2018.17199.
短肽自组装水凝胶是一种新型的软物质材料,它由短肽通过自组装形成,具有生物活性和生物相容性高、易于设计与合成以及对外部刺激能快速响应等优点,它在生物医药、分析检测、组织工程等领域有很高的应用前景.本文主要总结了我们近年来在短肽自组装水凝胶温和制备方法研发方面的工作,同时介绍了短肽自组装水凝胶在疫苗佐剂方面的创新应用,并探讨了短肽自组装水凝胶研究领域的挑战及研究热点.
Self-assembly prevails in nature
and has been used as a powerful strategy for construction of functional materials. Small molecular hydrogel is composed of nanofibers formed by self-assembly of small molecules (molecular weight usually < 2000) in aqueous solution. Among them
hydrogels formed by the self-assembly of short peptides through noncovalent interaction have attracted intensive interests due to their ease of design
biocompatibility and biodegradability
as well as fast response to external environment. Several classical methods have been developed to construct peptide-based hydrogels
including heating-cooling cycle
pH value adjustment
ionic strength change
solvent transform and sonication induction. However
these methods were not suitable for the encapsulation of bioactive components such as proteins and cells. Therefore
more biocompatible methods were needed for the biomedical application of peptide-based hydrogels. This paper summarizes our recent work on the development of biocompatible and mild preparation methods for the peptide-based hydrogels
including enzymatic triggeration
disulfide bond cleavage
redox control and specific protein-peptide interaction inducement. These strategies showed benefits for biomedical applications of short peptide-based hydrogels
including drug delivery
analyte detection
cancer inhibition and regenerative medicine. Recently
pioneering works demonstrated that self-assembled peptides could be used as self-adjuvated vaccines through covalent conjugation of peptide or protein antigens. We found several peptide-based hydrogels that could elicit strong immune responses by simply mixing them with antigens
which showed distinct advantages over other commercially available immune adjuvants. We summarize in this review a simple strategy to deliver subunit vaccines by physically mixing antigens including DNA
protein
and attenuated cells with nanofibers of self-assembling peptides. Vaccines based on self-assembling peptides can raise stronger antibody productions
which is useful for protective vaccine development and antibody production. Besides
several vaccines capable of eliciting strong CD8+ T cell response are also introduced
and they are promising for the development of vaccines to treat important diseases such as cancers and HIV. Challenges remained are also mentioned in the last section of this review. Overall
self-assembling peptides are very useful for antibody production and the development of novel vaccines to treat important diseases.
短肽水凝胶自组装疫苗佐剂
PeptidesHydrogelsSelf-assemblyImmune adjuvant
Z H Tang , C L He , H Y Tian , J X Ding , B S Hsiao , B Chu , X S Chen . . Prog Polym Sci , 2016 . 60 86 - 128 . DOI:10.1016/j.progpolymsci.2016.05.005http://doi.org/10.1016/j.progpolymsci.2016.05.005.
F Fang , C Y Gong , Z Y Qian , X N Zhang , M L Gou , C You , L X Zhou , J G Liu , Y Zhang , G Guo , Y C Gu , F Luo , L J Chen , X Zhao , Y Q Wei . . ACS Nano , 2009 . 3 ( 12 ): 4080 - 4088 . DOI:10.1021/nn900785bhttp://doi.org/10.1021/nn900785b.
Y Gao , J Song , S Li , C Elowsky , Y Zhou , S Ducharme , Y M Chen , Q Zhou , L Tan . . Nat Commun , 2016 . 7 12316 DOI:10.1038/ncomms12316http://doi.org/10.1038/ncomms12316.
R Bao , B Y Tan , S Liang , N Zhang , W Wang , W G Liu . . Biomaterials , 2017 . 122 63 - 71 . DOI:10.1016/j.biomaterials.2017.01.012http://doi.org/10.1016/j.biomaterials.2017.01.012.
J H Huang , L Zhao , T Wang , W X Sun , Z Tong . . ACS Appl Mater Interfaces , 2016 . 8 ( 19 ): 12384 - 12392 . DOI:10.1021/acsami.6b00867http://doi.org/10.1021/acsami.6b00867.
Jiangfei Xu , Xi Zhang . . Acta Polymerica Sinica , 2017 . ( 1 ): 3 - 8 . http://www.gfzxb.org/CN/abstract/abstract14673.shtml.
徐 江飞 , 张 希 . . Acta Polymerica Sinica , 2017 . ( 1 ): 3 - 8 . http://www.gfzxb.org/CN/abstract/abstract14673.shtml.
D C Wu , X J Loh , Y L Wu , C L Lay , Y Liu . . J Am Chem Soc , 2010 . 132 ( 43 ): 15140 - 15143 . DOI:10.1021/ja106639chttp://doi.org/10.1021/ja106639c.
Y Shao , H Jia , T Cao , D Liu . . Acc Chem Res , 2017 . 50 ( 4 ): 659 - 668 . DOI:10.1021/acs.accounts.6b00524http://doi.org/10.1021/acs.accounts.6b00524.
J P Gong , Y Katsuyama , T Kurokawa , Y Osada . . Adv Mater , 2003 . 15 ( 14 ): 1155 - 1158 . DOI:10.1002/adma.200304907http://doi.org/10.1002/adma.200304907.
Q Wang , J L Mynar , M Yoshida , E Lee , M Lee , K Okuro , K Kinbara , T Aida . . Nature , 2010 . 463 ( 7279 ): 339 - 343 . DOI:10.1038/nature08693http://doi.org/10.1038/nature08693.
J R Kramer , T J Deming . . J Am Chem Soc , 2014 . 136 ( 15 ): 5547 - 5550 . DOI:10.1021/ja500372uhttp://doi.org/10.1021/ja500372u.
K Miyamae , M Nakahata , Y Takashima , A Harada . . Angew Chem Int Ed Engl , 2015 . 54 ( 31 ): 8984 - 8987 . DOI:10.1002/anie.201502957http://doi.org/10.1002/anie.201502957.
T Aida , E W Meijer , S I Stupp . . Science , 2012 . 335 ( 6070 ): 813 - 817 . DOI:10.1126/science.1205962http://doi.org/10.1126/science.1205962.
L A Estroff , A D Hamilton . . Chem Rev , 2004 . 104 ( 3 ): 1201 - 1217 . DOI:10.1021/cr0302049http://doi.org/10.1021/cr0302049.
H Shigemitsu , I Hamachi . . Acc Chem Res , 2017 . 50 ( 4 ): 740 - 750 . DOI:10.1021/acs.accounts.7b00070http://doi.org/10.1021/acs.accounts.7b00070.
A S Weingarten , R V Kazantsev , L C Palmer , M McClendon , A R Koltonow , P S SamuelAmanda , D J Kiebala , M R Wasielewski , S I Stupp . . Nat Chem , 2014 . 6 ( 11 ): 964 - 970 . DOI:10.1038/nchem.2075http://doi.org/10.1038/nchem.2075.
S Roy , A Banerjee . . Soft Matter , 2011 . 7 ( 11 ): 5300 - 5308 . DOI:10.1039/c1sm05034fhttp://doi.org/10.1039/c1sm05034f.
C S Chen , X D Xu , S Y Li , R X Zhuo , X Z Zhang . . Nanoscale , 2013 . 5 ( 14 ): 6270 - 6274 . DOI:10.1039/c3nr01967ehttp://doi.org/10.1039/c3nr01967e.
Y Liu , T Wang , Y Huan , Z Li , G He , M Liu . . Adv Mater , 2013 . 25 ( 41 ): 5875 - 5879 . DOI:10.1002/adma.201302345http://doi.org/10.1002/adma.201302345.
L Zhang , L Qin , X Wang , H Cao , M Liu . . Adv Mater , 2014 . 26 ( 40 ): 6959 - 6964 . DOI:10.1002/adma.v26.40http://doi.org/10.1002/adma.v26.40.
X Zhao , S Zhang . . Chem Soc Rev , 2006 . 35 ( 11 ): 1105 - 1110 . DOI:10.1039/b511336ahttp://doi.org/10.1039/b511336a.
R V Ulijn , A M Smith . . Chem Soc Rev , 2008 . 37 ( 4 ): 664 - 675 . DOI:10.1039/b609047hhttp://doi.org/10.1039/b609047h.
L Adler-Abramovich , E Gazit . . Chem Soc Rev , 2014 . 43 ( 20 ): 6881 - 6893 . DOI:10.1039/C4CS00164Hhttp://doi.org/10.1039/C4CS00164H.
S Chen , Q Lei , S Y Li , S Y Qin , H Z Jia , Y J Cheng , X Z Zhang . . Biomaterials , 2016 . 92 25 - 35 . DOI:10.1016/j.biomaterials.2016.03.031http://doi.org/10.1016/j.biomaterials.2016.03.031.
S Soukasene , D J Toft , T J Moyer , H Lu , H K Lee , S M Standley , V L Cryns , S I Stupp . . ACS Nano , 2011 . 5 ( 11 ): 9113 - 9121 . DOI:10.1021/nn203343zhttp://doi.org/10.1021/nn203343z.
Y Cai , H Shen , J Zhan , M Lin , L Dai , C Ren , Y Shi , J Liu , J Gao , Z Yang . . J Am Chem Soc , 2017 . 139 ( 8 ): 2876 - 2879 . DOI:10.1021/jacs.6b12322http://doi.org/10.1021/jacs.6b12322.
X D Xu , L Liang , C S Chen , B Lu , N L Wang , F G Jiang , X Z Zhang , R X Zhuo . . ACS Appl Mater Interfaces , 2010 . 2 ( 9 ): 2663 - 2671 . DOI:10.1021/am100484chttp://doi.org/10.1021/am100484c.
J D Hartgerink , E Beniash , S I Stupp . . Science , 2001 . 294 ( 5547 ): 1684 - 1688 . DOI:10.1126/science.1063187http://doi.org/10.1126/science.1063187.
H Wang , Z Feng , Y Wang , R Zhou , Z Yang , B Xu . . J Am Chem Soc , 2016 . 138 ( 49 ): 16046 - 16055 . DOI:10.1021/jacs.6b09783http://doi.org/10.1021/jacs.6b09783.
Q Zou , M Abbas , L Zhao , S Li , G Shen , X Yan . . J Am Chem Soc , 2017 . 139 ( 5 ): 1921 - 1927 . DOI:10.1021/jacs.6b11382http://doi.org/10.1021/jacs.6b11382.
K Liu , R Xing , Q Zou , G Ma , H Möhwald , X Yan . . Angew Chem Int Ed Engl , 2016 . 55 ( 9 ): 3036 - 3039 . DOI:10.1002/anie.201509810http://doi.org/10.1002/anie.201509810.
C Ren , H Wang , D Mao , X Zhang , Q Fengzhao , Y Shi , D Ding , D Kong , L Wang , Z Yang . . Angew Chem Int Ed Engl , 2015 . 54 ( 16 ): 4823 - 4827 . DOI:10.1002/anie.201411833http://doi.org/10.1002/anie.201411833.
T Xu , C Liang , S Ji , D Ding , D Kong , L Wang , Z Yang . . Anal Chem , 2016 . 88 ( 14 ): 7318 - 7323 . DOI:10.1021/acs.analchem.6b01660http://doi.org/10.1021/acs.analchem.6b01660.
C S Chen , X D Xu , Y Wang , J Yang , H Z Jia , H Cheng , C C Chu , R X Zhuo , X Z Zhang . . Small , 2013 . 9 ( 6 ): 920 - 926 . DOI:10.1002/smll.201201928http://doi.org/10.1002/smll.201201928.
J S Rudra , Y F Tian , J P Jung , J H Collier . . Proc. Natl Acad Sci U S A , 2010 . ( 2 ): 622 - 627 . http://europepmc.org/articles/PMC2818904/.
G A Hudalla , T Sun , J Z Gasiorowski , H Han , Y F Tian , A S Chong , J H Collier . . Nat Mater , 2014 . 13 ( 8 ): 829 - 836 . DOI:10.1038/nmat3998http://doi.org/10.1038/nmat3998.
D A Salick , J K Kretsinger , D J Pochan , J P Schneider . . J Am Chem Soc , 2007 . 129 ( 47 ): 14793 - 14799 . DOI:10.1021/ja076300zhttp://doi.org/10.1021/ja076300z.
I Maity , D B Rasale , A K Das . . Soft Matter , 2012 . 8 ( 19 ): 5301 - 5308 . DOI:10.1039/c2sm25126dhttp://doi.org/10.1039/c2sm25126d.
Z Yang , G Liang , B Xu . . Acc Chem Res , 2008 . 41 ( 2 ): 315 - 326 . DOI:10.1021/ar7001914http://doi.org/10.1021/ar7001914.
S Matsumoto , S Yamaguchi , A Wada , T Matsui , M Ikeda , I Hamachi . . Chem Commun , 2008 . 13 1545 - 1547 . http://europepmc.org/abstract/med/18354794.
T Muraoka , C Y Koh , H Cui , S I Stupp . . Angew Chem Int Ed Engl , 2009 . 121 ( 32 ): 6060 - 6063 . DOI:10.1002/ange.200901524http://doi.org/10.1002/ange.200901524.
Z Qiu , H Yu , J Li , Y Wang , Y Zhang . . Chem Commun , 2009 . 23 3342 - 3344 . http://europepmc.org/abstract/MED/19503864.
Z Yang , H Gu , J Du , J Gao , B Zhang , X Zhang , B Xu . . Tetrahedron , 2007 . 63 ( 31 ): 7349 - 7357 . DOI:10.1016/j.tet.2007.02.009http://doi.org/10.1016/j.tet.2007.02.009.
Y Zhang , H Gu , Z Yang , B Xu . . J Am Chem Soc , 2003 . 125 ( 45 ): 13680 - 13681 . DOI:10.1021/ja036817khttp://doi.org/10.1021/ja036817k.
P Daftarian , M Mansour , A C Benoit , B Pohajdak , D W Hoskin , R G Brown , W M Kast . . Vaccine , 2006 . 24 ( 24 ): 5235 - 5244 . DOI:10.1016/j.vaccine.2006.03.079http://doi.org/10.1016/j.vaccine.2006.03.079.
J A Hubbell , S N Thomas , M A Swartz . . Nature , 2009 . 462 ( 7272 ): 449 - 460 . DOI:10.1038/nature08604http://doi.org/10.1038/nature08604.
K J Ishii , S Akira . . J Clin Immunol , 2007 . 27 ( 4 ): 363 - 371 . DOI:10.1007/s10875-007-9087-xhttp://doi.org/10.1007/s10875-007-9087-x.
Z Luo , P Li , J Deng , N Gao , Y Zhang , H Pan , L Liu , C Wang , L Cai , Y Ma . . J Control Release , 2013 . 170 ( 2 ): 259 - 267 . DOI:10.1016/j.jconrel.2013.05.027http://doi.org/10.1016/j.jconrel.2013.05.027.
S J McSorley , B D Ehst , Y Yu , A T Gewirtz . . J Immunol , 2002 . 169 ( 7 ): 3914 - 3919 . DOI:10.4049/jimmunol.169.7.3914http://doi.org/10.4049/jimmunol.169.7.3914.
L K Petersen , A E Ramer-Tait , S R Broderick , C-S Kong , B D Ulery , K Rajan , M J Wannemuehler , B Narasimhan . . Biomaterials , 2011 . 32 ( 28 ): 6815 - 6822 . DOI:10.1016/j.biomaterials.2011.05.063http://doi.org/10.1016/j.biomaterials.2011.05.063.
Y Wu , W Wei , M Zhou , Y Wang , J Wu , G Ma , Z Su . . Biomaterials , 2012 . 33 ( 7 ): 2351 - 2360 . DOI:10.1016/j.biomaterials.2011.11.068http://doi.org/10.1016/j.biomaterials.2011.11.068.
M Black , A Trent , Y Kostenko , J S Lee , C Olive , M Tirrell . . Adv Mater , 2012 . 24 ( 28 ): 3845 - 3849 . DOI:10.1002/adma.v24.28http://doi.org/10.1002/adma.v24.28.
J Gao , H Wang , L Wang , J Wang , D Kong , Z Yang . . J Am Chem Soc , 2009 . 131 ( 32 ): 11286 - 11287 . DOI:10.1021/ja9042142http://doi.org/10.1021/ja9042142.
H Wang , C Yang , L Wang , D Kong , Y Zhang , Z Yang . . Chem Commun , 2011 . 47 ( 15 ): 4439 - 4441 . DOI:10.1039/c1cc10506jhttp://doi.org/10.1039/c1cc10506j.
H Wang , Z Yang . . Nanoscale , 2012 . 4 ( 17 ): 5259 - 5267 . DOI:10.1039/c2nr31149fhttp://doi.org/10.1039/c2nr31149f.
H Wang , Z Yang . . Soft Matter , 2012 . 8 ( 8 ): 2344 - 2347 . DOI:10.1039/C2SM06923Ghttp://doi.org/10.1039/C2SM06923G.
C Ren , Z Song , W Zheng , X Chen , L Wang , D Kong , Z Yang . . Chem Commun , 2011 . 47 ( 5 ): 1619 - 1621 . DOI:10.1039/C0CC04135Ahttp://doi.org/10.1039/C0CC04135A.
Y Cai , Y Shi , H Wang , J Wang , D Ding , L Wang , Z Yang . . Anal Chem , 2014 . 86 ( 4 ): 2193 - 2199 . DOI:10.1021/ac4038653http://doi.org/10.1021/ac4038653.
C Yang , Z Wang , C Ou , M Chen , L Wang , Z Yang . . Chem Commun , 2014 . 50 ( 66 ): 9413 - 9415 . DOI:10.1039/C4CC03139Chttp://doi.org/10.1039/C4CC03139C.
N Ma , Y Li , H Xu , Z Wang , X Zhang . . J Am Chem Soc , 2010 . 132 ( 2 ): 442 - 443 . DOI:10.1021/ja908124ghttp://doi.org/10.1021/ja908124g.
W Cao , X Zhang , X Miao , Z Yang , H Xu . . Angew Chem Int Ed Engl , 2013 . 52 ( 24 ): 6233 - 6237 . DOI:10.1002/anie.201300662http://doi.org/10.1002/anie.201300662.
X Miao , W Cao , W Zheng , J Wang , X Zhang , J Gao , C Yang , D Kong , H Xu , L Wang , Z Yang . . Angew Chem Int Ed Engl , 2013 . 52 ( 30 ): 7781 - 7785 . DOI:10.1002/anie.v52.30http://doi.org/10.1002/anie.v52.30.
X Zhang , X Chu , L Wang , H Wang , G Liang , J Zhang , J Long , Z Yang . . Angew Chem Int Ed Engl , 2012 . 51 ( 18 ): 4388 - 4392 . DOI:10.1002/anie.201108612http://doi.org/10.1002/anie.201108612.
H Wang , A Han , Y Cai , Y Xie , H Zhou , J Long , Z Yang . . Chem Commun , 2013 . 49 ( 67 ): 7448 - 7450 . DOI:10.1039/c3cc43711fhttp://doi.org/10.1039/c3cc43711f.
X Zhang , H Zhou , Y Xie , C Ren , D Ding , J Long , Z Yang . . Adv Healthc Mater , 2014 . 3 ( 11 ): 1804 - 1811 . DOI:10.1002/adhm.v3.11http://doi.org/10.1002/adhm.v3.11.
Y Tian , H Wang , Y Liu , L Mao , W Chen , Z Zhu , W Liu , W Zheng , Y Zhao , D Kong , Z Yang , W Zhang , Y Shao , X Jiang . . Nano Lett , 2014 . 14 ( 3 ): 1439 - 1445 . DOI:10.1021/nl404560vhttp://doi.org/10.1021/nl404560v.
H Wang , Z Luo , Y Wang , T He , C Yang , C Ren , L Ma , C Gong , X Li , Z Yang . . Adv Funct Mater , 2016 . 26 ( 11 ): 1822 - 1829 . DOI:10.1002/adfm.v26.11http://doi.org/10.1002/adfm.v26.11.
Z Luo , Q Wu , C Yang , H Wang , T He , Y Wang , Z Wang , H Chen , X Li , C Gong , Z Yang . . Adv Mater , 2017 . 29 ( 5 ): 1601776 DOI:10.1002/adma.201601776http://doi.org/10.1002/adma.201601776.
C Yang , X Ren , D Ding , L Wang , Z Yang . . Nanoscale , 2016 . 8 ( 20 ): 10768 - 10773 . DOI:10.1039/C6NR02330Dhttp://doi.org/10.1039/C6NR02330D.
J Wang , K Liu , R Xing , X Yan . . Chem Soc Rev , 2016 . 45 ( 20 ): 5589 - 5604 . DOI:10.1039/C6CS00176Ahttp://doi.org/10.1039/C6CS00176A.
J Boekhoven , J M Poolman , C Maity , F Li , L van der Mee , C B Minkenberg , E Mendes , H van EschJan , R Eelkema . . Nat Chem , 2013 . 5 ( 5 ): 433 - 437 . DOI:10.1038/nchem.1617http://doi.org/10.1038/nchem.1617.
A R Hirst , S Roy , M Arora , A K Das , N Hodson , P Murray , S Marshall , N Javid , J Sefcik , J Boekhoven , J H van Esch , S Santabarbara , N T Hunt , R V Ulijn . . Nat Chem , 2010 . 2 ( 12 ): 1089 - 1094 . DOI:10.1038/nchem.861http://doi.org/10.1038/nchem.861.
A Levin , T O Mason , L Adler-Abramovich , A K Buell , G Meisl , C Galvagnion , Y Bram , S A Stratford , C M Dobson , T P J Knowles , E Gazit . . Nat Commun , 2014 . 5 5219 DOI:10.1038/ncomms6219http://doi.org/10.1038/ncomms6219.
L L Lock , C D Reyes , P Zhang , H Cui . . J Am Chem Soc , 2016 . 138 ( 10 ): 3533 - 3540 . DOI:10.1021/jacs.6b00073http://doi.org/10.1021/jacs.6b00073.
F Tantakitti , J Boekhoven , X Wang , R V Kazantsev , T Yu , J Li , E Zhuang , R Zandi , J H Ortony , C J Newcomb , L C Palmer , G S Shekhawat , M O de la Cruz , G C Schatz , S I Stupp . . Nat Mater , 2016 . 15 ( 4 ): 469 - 476 . DOI:10.1038/nmat4538http://doi.org/10.1038/nmat4538.
D van der Zwaag , P A Pieters , P A Korevaar , A J Markvoort , A J H Spiering , T F A de Greef , E W Meijer . . J Am Chem Soc , 2015 . 137 ( 39 ): 12677 - 12688 . DOI:10.1021/jacs.5b08138http://doi.org/10.1021/jacs.5b08138.
0
浏览量
10
下载量
4
CSCD
关联资源
相关文章
相关作者
相关机构